Analiza: Si Kina mund "ta marrë" Tajvanin pa e pushtuar dhe pa përdorur armë?

foto ilustruese

KINË- Ushtria e Kinës mund të izolojë Tajvanin, të gjymtojë ekonominë e saj dhe ta bëjë ishullin demokratik t'i nënshtrohet vullnetit të Partisë Komuniste në pushtet të Pekinit pa gjuajtur asnjë të shtënë, paralajmëron një institut i shquar i ekspertëve.

Frika se Partia Komuniste mund të përmbushë premtimin e saj për të marrë kontrollin e Tajvanit një ditë, me forcë nëse është e nevojshme, janë shtuar vitet e fundit nga veprimet gjithnjë e më luftarake të liderit kinez Xi Jinping ndaj ishullit të vetëqeverisur. Refuzimi i Kinës për të dënuar pushtimin rus të Ukrainës vetëm sa i ka shtuar këto frikëra.

Në një skenar të tillë, analistët dhe strategët ushtarakë janë fokusuar prej kohësh në dy opsione kryesore në dispozicion të Kinës – një pushtim në shkallë të plotë ose një bllokadë ushtarake.

Por një institut kërkimor në Uashington, Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare (CSIS), paralajmëron se ekziston një mënyrë e tretë, e cila do ta bëjë shumë më të vështirë për Shtetet e Bashkuara dhe demokracitë e tjera me mendje të njëjtë kundërpërgjigjen: Karantina.

Duke përdorur taktikat e "zonës gri" - veprime pak më të lehta se ato që mund të konsiderohen akte lufte - roja bregdetare e Kinës, e ashtuquajtura milicia e saj detare dhe agjencitë e ndryshme të policisë dhe sigurisë detare mund të iniciojnë një karantinë të plotë ose të pjesshme të Tajvanit, ndoshta duke ndërprerë aksesin në portet e tij dhe ndalimin e furnizimeve jetike si energjia për të arritur te 23 milionë banorët e ishullit, thotë një raport i sapo publikuar nga CSIS.

Komponentët detarë, ajrorë dhe tokësorë të Ushtrisë Çlirimtare Popullore (PLA), forca më e madhe ushtarake në botë, mund të luajnë vetëm role ndihmëse dhe mbështetëse, shkruajnë autorët Bonny Lin, Brian Hart, Matthew Funaiole, Samantha Lu dhe Truly Tinsley, raporton CNN. 

“Kina ka rritur ndjeshëm presionin ndaj Tajvanit në vitet e fundit, duke nxitur frikën se tensionet mund të shpërthejnë në konflikt të drejtpërdrejtë. Shumë vëmendje i është kushtuar kërcënimit të një pushtimi, por Pekini ka mundësi përveç pushtimit për të detyruar, ndëshkuar ose aneksuar Tajvanin”, thuhet në raport.

Në samitin e mbrojtjes të Dialogut Shangri-La në Singapor në fillim të këtij muaji, ministri kinez i Mbrojtjes, adm. Dong Jun paralajmëroi ata që mbështesin çdo lëvizje për pavarësinë e Tajvanit do të "përfundojnë në vetëshkatërrim".

"Ne do të ndërmarrim veprime të vendosura për të frenuar pavarësinë e Tajvanit dhe do të sigurohemi që një komplot i tillë të mos ketë kurrë sukses," tha Dong, duke folur përmes një përkthyesi, ndërsa goditi "forcat e jashtme ndërhyrëse" për shitjen e armëve dhe për "kontakte zyrtare të paligjshme" me Tajvanin.

Taktikat e përshkallëzuara të zonës gri të Kinës u shfaqën qartë këtë javë ndërsa anijet e Rojës Bregdetare të Kinës u përleshën me anijet e Marinës Filipine në Detin e Kinës Jugore. Videot treguan trupat e Pekinit që kërcënonin filipinasit me sëpatë dhe armë të tjera dhe Manila tha se një nga ushtarët e saj humbi gishtin e madh në një përplasje të nxitur nga Kina.

Niveli i dhunës ishte një hap i madh nga përleshjet e mëparshme pranë Second Thomas Shoal, ku Filipinet mbajnë një post në një anije luftarake të plazhit në ujërat e pretenduara nga Pekini dhe Manila.

Në mënyrë të ngjashme, frikësimi ushtarak dhe ekonomik i Pekinit ndaj Tajvanit, një ekonomi shumë e zhvilluar e tregut të lirë, është rritur shumë më e theksuar nën Xi. Partia Komuniste në pushtet e Kinës pretendon se ishulli është i veti, pavarësisht se nuk e ka kontrolluar kurrë, dhe është zotuar të "ribashkohet" me të, me forcë nëse është e nevojshme.

Por raporti i CSIS thotë se Pekini ka opsione të forta që jo vetëm që mund ta mbajnë PLA jashtë luftës, por mund të vendosin në fakt demokracinë e ishullit ose mbështetësit e saj si Shtetet e Bashkuara në rolin e iniciatorëve të konfliktit ushtarak për të ruajtur autonominë e Tajvanit.

Raporti vë në dukje se Roja Bregdetare e Kinës – si shumica e rojeve bregdetare në mbarë botën – konsiderohet një agjenci e zbatimit të ligjit. Kjo do të thotë se mund të ndalojë dhe rregullojë transportin nëpër ishull në atë që quhet karantinë, e cila ndryshon nga një bllokadë.

"Një karantinë (është) një operacion i udhëhequr nga zbatimi i ligjit për të kontrolluar trafikun detar ose ajror brenda një zone të caktuar, ndërsa një bllokadë është më së shumti natyrë ushtarake," thotë raporti. E drejta ndërkombëtare e konsideron një bllokadë një akt lufte, thonë ekspertët.

"Një karantinë e udhëhequr nga roja bregdetare e Kinës nuk është një shpallje lufte kundër Tajvanit," thotë raporti dhe do ta vendoste SHBA-në në një pozitë të vështirë, paralajmërojnë autorët e tij. Uashingtonit i kërkohet ligjërisht – sipas Aktit të Marrëdhënieve me Tajvanin – t'i sigurojë ishullit mjetet për t'u mbrojtur dhe ai e furnizon atë me armatim mbrojtës.

Presidenti i SHBA Joe Biden ka shkuar më tej se kërkesa ligjore, duke thënë në mënyrë të përsëritur se do të përdorte trupat amerikane për të mbrojtur Tajvanin, një paralajmërim që dukej se devijonte nga qëndrimi i mëparshëm i Uashingtonit për "paqartësi strategjike" dhe që zyrtarët e Shtëpisë së Bardhë e kanë tërhequr.

Por nëse anijet apo avionët ushtarakë amerikanë do të ndërhynin në atë që Kina thotë se është një operacion i zbatimit të ligjit, SHBA-të mund të shihen si nismëtare të armiqësive ushtarake.

Raporti vendos numrin e rojeve bregdetare të Kinës në 150 anije detare dhe 400 më të vogla, si Marina PLA, forca më e madhe në botë për sa i përket madhësisë së flotës. Pekini ka qindra anije të tjera në Agjencinë e tij të Sigurisë Detare dhe milicinë detare, anije peshkimi të integruara në shërbimet ushtarake dhe të zbatimit të ligjit të Kinës.

Roja bregdetare e Tajvanit, me vetëm 10 anije detare dhe rreth 160 anije më të vogla, i mungojnë numrat për të shtyrë përpjekjet për karantinë, thotë raporti.

Autorët e CSIS theksojnë se veprimet e karantinës të ndërmarra nga Pekini mund të jenë jashtëzakonisht të kufizuara dhe ende të kenë efektin e mbytjes ekonomike të Tajvanit. Pak operatorë do të dëshironin të përballeshin me mundësinë e konfiskimit të aseteve të tyre nga autoritetet kineze dhe mund të ndalonin vullnetarisht shërbimin e ishullit. Veprimet e kufizuara të kërkimit dhe/ose konfiskimit kanë një efekt në fluturimet për në Tajvan pasi karantina mund të shtrihet lehtësisht në ajër, thuhet në raport.

Vetëm një pjesë e vogël e fluturimeve do të duhet të paralajmërohen nga avionët kinezë për të pasur një efekt mbytës në të gjithë trafikun, sipas raportit. Kina fluturon rregullisht me avionë ushtarakë rreth ishullit, ndonjëherë dhjetëra në ditë. Në 24 orët që përfundonin në orën 6 të mëngjesit të së premtes, 36 avionë ushtarakë kinezë kaluan në zonën e identifikimit të mbrojtjes ajrore të Tajvanit, thotë Ministria e Mbrojtjes e Tajvanit.

Ndërkohë, një karantinë, në vend të një bllokadë, nuk do t'i kërkonte Kinës të mbyllte ose kufizonte hyrjen në ngushticën e Tajvanit, vëren raporti i CSIS. Kjo do të thotë se Uashingtoni dhe aleatët e tij mund të humbasin një nga pretendimet e tyre më të mëdha për të ndërhyrë sipas ligjit ndërkombëtar, duke ruajtur lirinë e lundrimit në një rrugë ujore ndërkombëtare.

“Nëse karantina hidhet si një operacion i zbatimit të ligjit, Kina mund të shpallë lehtësisht përfundimin e operacionit dhe të pretendojë se objektivat e saj janë përmbushur”, thuhet në raport.

Për t'i mbajtur gjërat edhe më të ulëta, Kina mund të mos ketë nevojë të përdorë fjalën "karantinë" për të filluar një operacion për të izoluar Tajvanin, thonë autorët.

Sipas pretendimeve të tij se Tajvani është territor kinez, Pekini mund të kërkojë që të dorëzohen deklaratat doganore përpara se anijet të mund të hyjnë në Tajvan. Për ata që nuk respektojnë, mekanizmat e zbatimit mund të kenë një efekt ftohës në të gjitha transportet.

"Anijet kineze të zbatimit të ligjit do të autorizohen të hipin në anije, të kryejnë inspektime në vend, të marrin në pyetje personelin dhe të ndërmarrin masa të tjera kundër anijeve që nuk pajtohen", thuhet në raport.

Kjo ide lejon një fushë të kufizuar operacionesh për Kinën. Për shembull, ai mund të synojë vetëm portin më të ngarkuar të ishullit, Kaohsiung, përgjegjës për 57% të importeve detare të Tajvanit dhe shumicën e importeve të tij të energjisë, sipas studimit.

kine tajvan