Izraeli thirrje bashkësisë ndërkombëtare: Duhet vepruar përpara se Irani të përfundojë programin bërthamor

foto ilustruese

TEL AVIV- Izraeli akuzoi Iranin se është i vendosur për të përfunduar programin e tij të armëve bërthamore, menjëherë pas zbulimit të një raporti konfidencial nga Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA), sipas të cilit Teherani ka përshpejtuar ritmin e prodhimit të rezervave të uraniumit të pasuruar me 60%.

“Pavarësisht paralajmërimeve të shumta nga bashkësia ndërkombëtare, Irani është i vendosur të përfundojë programin e tij të armëve bërthamore”, tha zyra e kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu.

"Bashkësia ndërkombëtare duhet të veprojë tani për të ndaluar Iranin", thuhej më tej në deklaratë, duke shtuar se niveli i pasurimit të uraniumit që ka arritur Irani "ekziston vetëm në vendet që kërkojnë në mënyrë aktive [të fitojnë] armë bërthamore dhe nuk ka asnjë justifikim për ta bërë këtë për qëllime politike".

IAEA gjeti një rritje neto të uraniumit të pasuruar me një pastërti prej 60%, që është afër 90% të kërkuar për të ndërtuar një armë bërthamore. Totali ishte 408.6 kg më 17 maj, një rritje prej 133.8 kg gjatë tre muajve të mëparshëm (krahasuar me një rritje prej 92 kg në periudhën e mëparshme).

Sa i përket sasisë totale të uraniumit të pasuruar, ajo tani tejkalon 45 herë limitin e lejuar nga marrëveshja e vitit 2015 me fuqitë e mëdha, duke arritur në 9247.6 kilogramë.

“Kjo rritje e ndjeshme në prodhimin dhe akumulimin e uraniumit të pasuruar shumë nga Irani, i vetmi shtet jo-bërthamor që prodhon material të tillë bërthamor, është shqetësuese”, shkroi agjencia e OKB-së në raportin e saj.

Ky raport u bë i ditur në një kohë kur Uashingtoni dhe Teherani kanë zhvilluar negociata për disa javë në përpjekje për të arritur një marrëveshje për të ndaluar këtë përshkallëzim bërthamor.

Të dy vendet nuk bien dakord për çështjen e pasurimit të uraniumit: SHBA-të kërkojnë që Irani të heqë dorë plotësisht nga pasurimi, ndërsa Teherani refuzon kategorikisht, duke argumentuar në favor të së drejtës së tij për të pasuruar një kapacitet bërthamor për qëllime civile.

Vendet perëndimore, të udhëhequra nga SHBA-të, dhe Izraeli, armiku i betuar i Iranit dhe e vetmja fuqi bërthamore në Lindjen e Mesme sipas ekspertëve, dyshojnë se Teherani dëshiron të pajiset me armë bërthamore. Teherani i mbron këto ambicie ushtarake, por thekson të drejtën e tij për armë bërthamore për qëllime civile, kryesisht për sektorin e energjisë, siç parashikohet në Traktatin për Mospërhapjen Bërthamore (NPT), të cilin Irani e ka nënshkruar.

Teherani dhe Uashingtoni, të cilët i ndërprenë marrëdhëniet diplomatike katër dekada më parë, zhvilluan një raund të pestë bisedimesh në Romë më 23 maj, të ndërmjetësuar nga Sulltanati i Omanit. Negociatori iranian Abbas Araghchi dhe homologu i tij amerikan Steve Witkoff u larguan pa përparim të dukshëm, por thanë se ishin gati për bisedime të reja. Nuk është caktuar asnjë datë e re në këtë kohë.