"Kuadër ligjor i mangët dhe rregullim partiak!" "Reporterët Pa Kufij”: Liria e medias në Shqipëri kërcënohet nga konfliktet e interesit të biznesit dhe politikës

TIRANA- Organizata “Reporterët Pa Kufij” ka publikuar raportin për vitin 2025 të lirisë së medias. Sipas këtij raporti, Shqipëria renditet në vendin e 80-të, një përmirësi me 19 vende krahasuar me një vit më parë, ku renditej në vendin e 99-të nga 180 vende në Indeksin e Përgjithshëm Global. 

Edhe pse liria e shtypit tregon një përmirësim të klimës së përgjithshme, në raport thuhet se “liria e shtypit dhe pavarësia e medias kërcënohen nga konfliktet e interesit midis botës së biznesit dhe asaj politike, një kuadër ligjor i mangët dhe rregullim partiak.” Gjithashtu, raporti thekson se gazetarët në Shqipëri janë viktima të akteve të frikësimit nga politikanët dhe krimi i organizuar.

"Në Shqipëri, liria e shtypit dhe pavarësia e medias kërcënohen nga konfliktet e interesit midis botës së biznesit dhe asaj politike, një kuadër ligjor i mangët dhe rregullim partiak. Gazetarët janë viktima të akteve të frikësimit nga politikanët dhe krimi i organizuar", thuhet në raportin për Shqipërinë.

“Reporterët Pa Kufij” shkruajnë në raport se gazetarët që hetojnë krimin dhe korrupsionin janë veçanërisht objektiva të kërcënimeve. Sipas raportit, gazetaret gra, të cilat përbëjnë shumicën e profesionit, përballen me ngacmime online dhe në disa raste me diskriminim gjinor brenda organizatave të lajmeve, megjithëse ka pasur përparim në këtë fushë. Organizata shton se autocensura është e përhapur, por megjithatë mediat kanë krijuar një platformë për vetërregullim etik, të parin e këtij lloji në Shqipëri.

Në kontekstin ekonomik organizata vëren se pronësia e pjesës më të madhe të peizazhit mediatik shqiptar është përqendruar në duart e vetëm katër ose pesë kompanive. Sipas “Reporterë Pa Kufij” inancimi shtetëror përfaqëson një burim të madh të ardhurash për median, por shpërndarja e tij jotransparente dhe diskriminuese ngre dyshime për abuzim me ndikimin.

Detajet e raportit të “Reporterët Pa Kufij” për Shqipërinë:

Peizazhi mediatik

Mediat më me ndikim të sektorit privat në Shqipëri janë në pronësi të një numri të vogël kompanish që kanë lidhje me botën politike në sektorë shumë të rregulluar, siç është ndërtimi. Ndërsa ka qindra media online në vend, vetëm një numër i vogël kanë një model biznesi të qëndrueshëm me financim transparent. Mediat kryesore përfshijnë transmetuesin publik  RTSH ,  Top Channel, TV Klan  dhe  RTV Ora.

Konteksti politik

Gazetarët përballen me presion politik, veçanërisht gjatë zgjedhjeve. Politikanët kufizojnë pavarësinë editoriale duke politizuar rregullatorët e medias dhe duke emëruar ata që janë përgjegjës për median publike. Gazetarët kritikë ndaj autoriteteve shpesh i nënshtrohen sulmeve të dizajnuara për t'i diskredituar ata si nga qeveria ashtu edhe nga opozita, dhe ata kanë vështirësi në marrjen e informacionit shtetëror, qasja në të cilin mund të jetë edhe më e kufizuar nga një centralizim i kohëve të fundit i komunikimeve qeveritare.

Korniza ligjore

Edhe pse kushtetuta e Shqipërisë dhe angazhimet ligjore ndërkombëtare garantojnë lirinë e shtypit, mbrojtja e konfidencialitetit të burimeve është e pamjaftueshme. Si rezultat i vendimeve gjyqësore kontraverse, mediave iu ndalua të mbulonin çështje të ndjeshme me interes publik.

Konteksti ekonomik

Pronësia e pjesës më të madhe të peizazhit mediatik shqiptar është përqendruar në duart e vetëm katër ose pesë kompanive. Financimi shtetëror përfaqëson një burim të madh të ardhurash për median, por shpërndarja e tij jotransparente dhe diskriminuese ngre dyshime për abuzim me ndikimin.

Konteksti sociokulturor

Gazetarët që hetojnë krimin dhe korrupsionin janë veçanërisht objektiva të kërcënimeve. Gazetaret gra, të cilat përbëjnë shumicën e profesionit, përballen me ngacmime online dhe në disa raste me diskriminim gjinor brenda organizatave të lajmeve, megjithëse ka pasur përparim në këtë fushë. Autocensura është e përhapur, por megjithatë mediat kanë krijuar një platformë për vetërregullim etik, të parin e këtij lloji në Shqipëri.

Siguria

Gazetarët që mbulojnë demonstratat dhe operacionet policore ndonjëherë janë viktima të dhunës policore. Por krimi i organizuar përfaqëson një nga kërcënimet më të mëdha për sigurinë e gazetarëve. Edhe pse policia kohët e fundit ndërmori hapa për të hetuar sulmet kundër gazetarëve, pandëshkueshmëria për këto krime, e kombinuar me përpjekjet politike për të diskredituar gazetarët, ka krijuar një klimë që ka të ngjarë të inkurajojë sulme të mëtejshme. Në mars të vitit 2023,  selia e Top Channel ishte shënjestër e një sulmi të paprecedentë me armë automatike që vrau një nga rojet e saj të sigurisë. 

media