Shakaja për orizin i kushtoi punën një ministri të kabinetit japonez

JAPONI- Ministri japonez i bujqësisë, Taku Eto, humbi postin pas një deklarate të papërshtatshme në një tubim lokal, ku tha se nuk kishte nevojë të blinte oriz sepse ia dhuronin mbështetësit e tij. Kjo deklaratë shkaktoi zemërim në një kohë kur Japonia po përballet me krizën më të rëndë të kostos së jetesës në dekada dhe çmimi i orizit është dyfishuar.

Orizi është ushqimi bazë dhe shumë i dashur në Japoni, dhe çdo mungesë apo rritje çmimi prek thellë shoqërinë dhe politikën. Ky skandal politik goditi qeverinë pakicë të kryeministrit Shigeru Ishiba, e cila përballet me rënie të mbështetjes publike. Arsyeja e krizës qëndron në gabimet në parashikimin e kërkesës për oriz, e cila u rrit për shkak të turizmit në rritje dhe rihapjes së restoranteve pas pandemisë.

Ndërkohë, prodhimi ishte më i ulët nga temperatura të larta dhe cilësi e dobët e rendimentit. Fermerët janë prej kohësh në vështirësi financiare pasi prodhimi i orizit nuk është më fitimprurës, dhe qeveria ka inkurajuar kultivimin e kulturave të tjera si gruri dhe soja.

Qeveria është përpjekur të ulë çmimet duke nxjerrë në treg rezervat e emergjencës së orizit, por pa shumë sukses. Për herë të parë në 25 vjet, Japonia ka nisur të importojë oriz nga Koreja e Jugut dhe po diskuton rritjen e importeve nga SHBA-ja, megjithëse konsumatorët preferojnë orizin vendas.

Situata mbetet delikate politikisht, pasi Japonia përgatitet për zgjedhje kombëtare dhe kërkon të kënaqë fermerët dhe konsumatorët, veçanërisht ata më të moshuarit që janë grupet më të fuqishme elektorale.

Një gabim që i kushton shumë?

Është një çështje e thjeshtë e ofertës dhe kërkesës, thotë ekonomisti bujqësor Kunio Nishikawa i Universitetit Ibaraki. Por ai beson se kjo u shkaktua nga një llogaritje e gabuar e qeverisë.

Deri në vitin 1995, qeveria kontrollonte sasinë e prodhuar nga fermerët e orizit duke bashkëpunuar ngushtë me kooperativat bujqësore. Ligji u shfuqizua atë vit, por ministria e bujqësisë vazhdon të publikojë vlerësime të kërkesës në mënyrë që fermerët të shmangin prodhimin e tepërt të orizit.

Por, thotë Prof Nishikawa, ata gabuan në vitet 2023 dhe 2024. Ata vlerësuan se kërkesa ishte 6.8 milionë ton, ndërsa kërkesa aktuale ishte 7.05 milionë ton. Kërkesa për oriz u rrit për shkak të numrit të shtuar të turistëve që vizituan Japoninë dhe një rritjeje të numrit të njerëzve që hanin jashtë pas pandemisë.

“Është e vërtetë që kërkesa për oriz u rrit ndjeshëm, për shkak të disa faktorëve - duke përfshirë faktin se orizi ishte relativisht i përballueshëm në krahasim me artikujt e tjerë ushqimorë dhe një rritje në numrin e vizitorëve të huaj”, tha një zëdhënës i ministrisë së bujqësisë për BBC-në.

Kultivimi i orizit nuk është më fitimprurës

Fermerët e orizit nuk kanë mundur të fitojnë para të mjaftueshme për shumë vite, thotë 59-vjeçari Kosuke Kasahara, familja e të cilit merret me bujqësi për breza me radhë. Ai shpjegon se kushton afërsisht 18,500 jen (125.70 dollarë; 94.60 £) për të prodhuar 60 kg oriz, por kooperativa në zonën e tij të Niigatës në bregun perëndimor të Japonisë ofroi ta blinte atë vitin e kaluar për 19,000 jen.

"Deri tre ose katër vjet më parë, qeveria madje ofronte stimuj financiarë për bashkitë që pranonin të ulnin prodhimin e orizit", shton ai.

Zëdhënësi i ministrisë konfirmon se qeveria ka ofruar subvencione për ata që zgjedhin të prodhojnë grurë ose sojë në vend të orizit. Ndërkohë, fermerët e rinj kanë zgjedhur të prodhojnë lloje të ndryshme orizi që përdoren për sake, biskota orizi ose për t’u dhënë ushqim bagëtive, sepse kërkesa për oriz në Japoni kishte rënë deri vitin e kaluar.

Përballimi i çmimeve në rritje

Kostoja e orizit është gjithashtu në rritje në Azinë Juglindore, e cila përbën pothuajse 30% të prodhimit global të orizit  presionet ekonomike, politike dhe klimatike kanë rezultuar në mungesa të tij vitet e fundit. Megjithatë, në Japoni çështja është bërë aq serioze sa vendi ka filluar të importojë oriz nga Koreja e Jugut për herë të parë në një çerek shekulli, edhe pse konsumatorët preferojnë varietetet e kultivuara në vend.

Kryeministri Ishiba ka lënë të kuptohet gjithashtu zgjerimin e importeve të orizit amerikan, ndërsa qeveria e tij vazhdon të negociojë një marrëveshje tregtare me Uashingtonin. Por blerës si Higuchi thonë se nuk ka gjasa të blejnë oriz jo-japonez.

“Ne kemi thënë prodhim vendas për konsum vendas për një kohë të gjatë. Duhet të ketë një mënyrë që fermerët japonezë të jenë fitimprurës dhe konsumatorët të ndihen të sigurt duke qenë në gjendje të përballojnë produktet e rritura në vend," thotë ajo. 

Kjo ka ndarë mendimet midis fermerëve.

“Mund të dëgjoni se industria po plaket dhe po tkurret, por kjo nuk është domosdoshmërisht e vërtetë. Shumë fermerë të moshuar mund ta përballojnë shitjen e orizit me çmim të lirë sepse kanë pensione dhe asete, por brezi i ri duhet të jetë në gjendje të fitojë para. Në vend që të garantojë të ardhurat e të gjithë fermerëve dhe të shtrembërojë tregun, qeveria duhet t'i lejojë fermerët jofitimprurës të falimentojnë," thotë Tabuchi, i cili beson se sektori është mbrojtur shumë nga qeveria.

Kasahara nuk është dakord: "Bujqësia në zonat rurale si e jona ka të bëjë me të qenit pjesë e një komuniteti. Nëse i lëmë këta fermerë të dështojnë, zonat tona do të jenë në rrënim."

Ai argumenton se qeveria duhet të vendosë një çmim të garantuar blerjeje prej 32,000 deri në 36,000 jen për 60 kg oriz, i cili është më i ulët se çmimi i sotëm, por që gjithsesi u lejon fermerëve të jenë fitimprurës. Dhe duke pasur parasysh atë që i ndodhi Etos, kjo është gjithashtu një temë e ndjeshme për politikanët.

Vendi do të mbajë zgjedhje të rëndësishme kombëtare këtë verë, kështu që është thelbësore të kënaqësh si konsumatorët ashtu edhe fermerët veçanërisht të moshuarit në të dy kampet që kanë tendencë të votojnë më shumë.